Biến chứng tiểu đường trên mạch máu lớn là một trong những biến chứng mãn tính của bệnh tiểu đường, bao gồm bệnh tim mạch, bệnh mạch máu não và bệnh động mạch ngoại biên. Nó không chỉ phổ biến nhất trong tất cả các biến chứng tiểu đường mà còn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật ở bệnh nhân tiểu đường.
Bằng chứng lâm sàng cho thấy bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ mắc bệnh cơ tim cao gấp 2 đến 4 lần và nguy cơ tử vong sau nhồi máu cơ tim cao gấp 3 lần so với bệnh nhân không mắc bệnh tiểu đường. Nguy cơ đột quỵ ở bệnh nhân tiểu đường tăng từ 1,5 đến 4 lần. Nguy cơ đột quỵ tăng lên khi việc kiểm soát lượng đường trong máu ngày càng kém. Tỷ lệ mắc bệnh động mạch chi dưới tăng theo tuổi. Bệnh nhân tiểu đường có nguy cơ mắc bệnh động mạch chi dưới cao gấp đôi so với bệnh nhân không mắc bệnh tiểu đường.
1. Tại sao kiểm soát đường huyết kém có thể dẫn đến biến chứng tiểu đường trên mạch máu lớn
Khi đường huyết cao kéo dài, glucose trong máu sẽ kết hợp với protein hoặc lipid tạo ra các sản phẩm glycation bền vững – được phát hiện là có hại cho cơ thể con người. Khi quá nhiều sản phẩm glycation bền vững tích tụ trong mạch máu sẽ gây xơ cứng mạch máu, tăng huyết áp và thay đổi lưu lượng máu. Trong trường hợp xơ cứng động mạch, hàm lượng chất béo trong máu tăng cao khiến máu đặc hơn hoặc khi thời tiết trở lạnh khiến mạch máu co rút nhanh, những nguyên nhân này dễ dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim và các bệnh mạch máu lớn khác.
2. Các loại biến chứng mạch máu lớn do tiểu đường
Ba biến chứng mạch máu lớn quan trọng do bệnh tiểu đường là mạch máu ở tim, não và chi dưới.
– Bệnh tim mạch: Các bệnh tim mạch do bệnh tiểu đường gây ra bao gồm bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực, suy tim,… thường liên quan đến động mạch vành. Biểu hiện lâm sàng bao gồm đau ngực, khó thở khi gắng sức, toát mồ hôi, buồn nôn,…
– Bệnh mạch máu não: Bệnh mạch máu não do tiểu đường bao gồm cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua và đột quỵ, thường liên quan đến động mạch cảnh trong và động mạch đốt sống. Biểu hiện lâm sàng bao gồm ngứa ran ở đầu, liệt nửa người, mất ngôn ngữ,…
– Bệnh động mạch ngoại biên: Bệnh động mạch ngoại biên do đái tháo đường chủ yếu biểu hiện ở bệnh động mạch chi dưới, thường liên quan đến động mạch đùi sâu và động mạch chày trước. Bệnh nhân mắc bệnh động mạch chi dưới thường có biểu hiện loét do thiếu máu cục bộ và đau cách hồi chi dưới, thường tồn tại cùng với các bệnh huyết khối động mạch như bệnh tim mạch và bệnh mạch máu não.
3. Cách phòng ngừa biến chứng mạch máu lớn do tiểu đường
– Sau khi được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, hàng năm người bệnh phải sàng lọc các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim mạch và mạch máu não như hút thuốc, cao huyết áp, rối loạn lipid máu, béo bụng, tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch và mạch máu não sớm, điện tâm đồ khi nghỉ ngơi, …
– Thay đổi lối sống là chìa khóa để ngăn ngừa bệnh mạch máu lớn do tiểu đường. Giảm lượng calo nạp vào để giảm cân có thể cải thiện việc kiểm soát lượng đường trong máu; áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải (giàu chất béo không bão hòa đa và chất béo không bão hòa đơn); tập thể dục nhịp điệu cường độ cao và hoạt động thể chất ít nhất 3 ngày mỗi tuần, đồng thời cũng nên thực hiện rèn luyện sức đề kháng khi không có chống chỉ định.
– Khi cơ thể có những triệu chứng sau, bạn cần đặc biệt chú ý và tìm cách điều trị càng sớm càng tốt:
+ Tim mạch: đau thắt ngực, khó thở, đổ mồ hôi không rõ nguyên nhân, lo lắng,…
+ Mạch máu não: chóng mặt, nói ngọng, yếu chân tay, mất ý thức, …
+ Các bệnh về mạch máu chi dưới: loét bàn chân, vết thương khó lành, bàn chân lạnh, đi lại đau, khập khiễng, …
Tóm lại, bệnh mạch máu lớn do tiểu đường là một biến chứng mãn tính. Phòng ngừa biến chứng này đòi hỏi phải kiểm soát sớm lượng đường trong máu trong phạm vi bình thường, duy trì lâu dài quá trình chuyển hóa glucose bình thường và các biện pháp can thiệp toàn diện đối với nhiều yếu tố nguy cơ.
>>> Tham khảo thêm: PHÒNG BIẾN CHỨNG ĐÁI THÁO ĐƯỜNG – ĐÂU LÀ GIẢI PHÁP?