093.666.8010

Đường huyết lúc đói cao, nguyên nhân do đâu?

Kiểm soát lượng đường trong máu đã trở thành một phần trong cuộc sống của bệnh nhân tiểu đường. Kiểm tra lượng đường huyết lúc đói trước bữa sáng là quan trọng nhất trong ngày. Nếu đường huyết lúc đói cao, phải chăng liều lượng thuốc điều trị tiểu đường chưa đủ hay còn nguyên nhân nào khác đằng sau, bạn hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong phần tiếp theo của bài viết.

Đối với bệnh nhân tiểu đường, lượng đường trong máu lúc đói nên được kiểm soát ở mức 4,4-7,0 mmol/L. Giới hạn trên đối với bệnh nhân cao tuổi có thể được nới lỏng ở mức 8,0-9,0 mmol/L. 

Hầu hết tất cả bệnh nhân tiểu đường đều trải qua tình trạng lượng đường trong máu lúc đói cao và có hai lý do chính dẫn đến điều này: “hiện tượng bình minh” và “hiệu ứng Somogyi”.

1. Hiện tượng bình minh

Đây là hiện tượng lượng đường trong máu của bệnh nhân tăng dần sau bình minh (3 giờ sáng đến 8 giờ sáng) hàng ngày mà không bị hạ đường huyết vào ban đêm. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng bình minh có thể liên quan đến việc tiết ra các hormon đối kháng insulin (như glucocorticoid và hormone tăng trưởng) trong cơ thể tăng dần sau nửa đêm. 

Để chống lại sự gia tăng hormone đối kháng insulin trong máu, cơ thể cần tiết ra nhiều insulin hơn để duy trì lượng đường trong máu ở mức bình thường. Tuy nhiên, bệnh nhân tiểu đường không thể duy trì lượng đường trong máu ở mức bình thường do thiếu insulin, dẫn đến đường huyết lúc đói cao.

2. Hiệu ứng Somogyi gây đường huyết lúc đói cao

Hiệu ứng Somogyi đề cập đến tình trạng hạ đường huyết về đêm do tiêu thụ quá nhiều thuốc hạ đường huyết (bao gồm cả insulin) trước bữa tối (hoặc trước khi đi ngủ) hoặc do đói quá mức, sau đó là lượng đường trong máu tăng trở lại. Đó là cơ chế tự điều chỉnh của hệ nội tiết để ngăn cơ thể gặp nguy hiểm do hạ đường huyết liên tục. 

Cụ thể, khi hạ đường huyết xảy ra, cơ thể sẽ tăng tiết hormone glucagon, thúc đẩy quá trình phân hủy glycogen ở gan thành glucose, khiến lượng đường trong máu tăng cao. Đồng thời, việc tiết insulin cũng bị ức chế, từ đó giúp ích cho quá trình điều hòa, giúp cơ thể điều chỉnh tình trạng hạ đường huyết.

Bệnh nhân tiểu đường trước đó có các triệu chứng hạ đường huyết như đổ mồ hôi vào ban đêm và gặp ác mộng trước khi bị hôn mê do hạ đường huyết khi đói. Trong trường hợp này, nếu tiếp tục tăng cường thuốc hạ đường huyết một cách mù quáng chắc chắn sẽ dẫn đến hạ đường huyết trầm trọng.

3. Các phân biệt “hiện tượng bình minh” và “hiệu ứng Somogyi”

Mặc dù cả “hiện tượng bình minh” và “hiệu ứng Somogyi” đều có biểu hiện lâm sàng là đường huyết lúc đói cao vào buổi sáng, nhưng chúng có nguyên nhân và cách điều trị khác nhau nên cần phải phân biệt cẩn thận.

Để xác định nguyên nhân gây tăng đường huyết, bạn có thể đo lượng đường trong máu nhiều lần vào giữa đêm. Phương pháp cụ thể là bệnh nhân có thể đo đường huyết 2 giờ một lần bắt đầu từ 0 giờ đêm cho đến sáng hôm sau. Nếu hạ đường huyết không xảy ra vào ban đêm và lượng đường trong máu tăng dần sau sáng sớm thì đó là “hiện tượng bình minh”; nếu hạ đường huyết (<3,3 mmol/L) xảy ra trước và sau bình minh thì đó là “hiệu ứng Somogyi”.

4. Cách điều chỉnh khi đường huyết lúc đói cao

Tuy đều là đường huyết lúc đói cao, nhưng cách xử trí đối với mỗi nguyên nhân lại hoàn toàn khác nhau.

Nếu là “hiện tượng bình minh”, nên tăng liều insulin hoặc thuốc hạ đường huyết và duy trì tác dụng cho đến sáng hôm sau. 

Nếu là “hiệu ứng Somogyi” thì việc điều trị là giảm liều lượng thuốc hạ đường huyết (kể cả insulin) trước bữa tối (hoặc trước khi đi ngủ), đồng thời chú ý bổ sung bữa ăn phù hợp trước khi đi ngủ để ngăn ngừa hạ đường huyết vào ban đêm. 

Tóm lại, đừng tùy tiện tăng liều lượng thuốc trị tiểu đường ngay khi thấy đường huyết lúc đói cao. Thay vào đó, trước tiên bạn nên hiểu rõ nguyên nhân chính xác khiến lượng đường trong máu tăng lên sau đó mới quyết định nên tăng hay giảm thuốc điều trị. 

>>> Xem thêm: 4 triệu chứng ban đêm của bệnh tiểu đường cho thấy đường huyết tăng cao